การขยายพันธุ์ข้าวพื้นเมืองพันธุ์กาบดำด้วยเทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

Abstract

ในอดีตข้าวกาบดำเป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่นิยมปลูกในอำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูงและทนทานต่อโรคแมลง แต่ปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมและเกษตรกรนิยมปลูกข้าวพันธุ์ดีแทนข้าวพันธุ์พื้นเมือง จึงเป็นสาเหตุให้ข้าวพันธุ์พื้นเมืองเกิดการสูญพันธุ์ได้ในอนาคต การศึกษานี้ใช้ชิ้นส่วนเมล็ดมาทำการขยายพันธุ์ด้วยเทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยนำชิ้นส่วนเมล็ดมาเพาะเลี้ยงบนอาหารสูตร Murashige and Skoog (MS) เติม 2,4-dichlorophenoxy acetic acid (2,4-D) เข้มข้น 0, 1, 2 และ 3 มิลลิกรัมต่อลิตร หลังจากเพาะเลี้ยงเป็นเวลา 1 เดือน พบว่า 2,4-D เข้มข้น 3 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้การรอดชีวิตสูงสุด 100 % และชักนำแคลลัสสูงสุด 87±0.51 แคลลัสที่ชักนำได้มีลักษณะร่วน (friable callus)2,4-D เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้แคลลัสชนิดแน่น (compact callus) สำหรับการชักนำยอดและรากให้ผลดีบนอาหารสูตร MS เติม Benzyladenine (BA) เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ Naphthaleneacetic acid (NAA) เข้มข้น 0.1 มิลลิกรัมต่อลิตรชักนำยอดสูงสุด 16.78 จำนวนยอดเฉลี่ยสูงสุด 2.40 ยอดต่อชิ้นส่วน และชักนำรากสูงสุด 16.67 % ความสูงต้นเฉลี่ยสูงสุด 11.74 เซนติเมตรต่อต้น และจำนวนใบเฉลี่ยสูงสุด 1.13 ใบต่อชิ้นส่วน อย่างไรก็ตามอาหารสูตร MS เติม BA เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ NAA เข้มข้น 0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้จำนวนรากเฉลี่ยสูงสุด 2.51 รากต่อต้น แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ