บทคัดย่อ : การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และการฟื้นฟูเพื่อเพิ่มประชากรปูแสมในพื้นที่ป่าชายเลนอ่าวนครศรีธรรมราช

Abstract

"ปูแสม" หรือ ปูเปี้ยว เป็นปูที่อยู่ในครอบครัว Grapsidae รูปร่างลักษณะทั่วไป มีกระดองแบนเกือบเป็นรูปสี่เหลี่ยม อาศัยอยู่ตามโพรงหิน หาดทราย ป่าแสม ป่าโกงกางหรือตามบริเวณปากแม่น้ำ ปูแสมมีส่วนช่วยในการย่อยใบแสม ใบโกงกางให้มีโมเลกุลขนาดเล็กที่จุลชีพต่างๆ สามารถนำไปใช้เป็นอาหารซึ่งโดยธรรมราชแล้วใบเสม ใบโกงกาง เน่าเปื่อยสลายช้ามาก จึงนับได้ว่าปูแสมมีบทบาทสำคัญอย่างมากต่อระบบนิเวศป่าชายเลน (บรรจง,2546) ปัจจุบันประชากรปูแสมลดลงเป็นอย่างมาก และมีโอกาสสูญพันธุ์เป็นอย่างยิ่งถ้าไม่มีมาตราการที่ดีในการเพิ่มประชากรและฟื้นฟูระบบป่านิเวศป่าชายเลน ดังนั้นการวิจัยในครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และฟื้นฟูเพื่อเพิ่มประชากรปูแสมในพื้นที่ป่าชายเลนอ่าวนครศรีธรรมราช โดยทำการศึกษาในชุมชนบ้านปากน้ำปากพญา หมู่ที่ 9 ตำบลท่าซํก อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นพื้นที่เป้าหมายหลัก เพื่อเป็นฐานการเรียนรู้ในอันที่จะนำผลการวิจัยขยายไปสู่ชุมชนอื่นๆ การวิจัยกระทำใน 2 ลักษณะ คือการศึกษาด้านสังคมในบริบทด้านการเปลี่ยนแปลงของทรัพยากรและระบบนิเวศในพื้นที่ และการศึกษาด้านวิทยาศาสตร์การประมงที่เกี่ยวข้องกับปูแสม ผลการวิจัยคาดว่าจะทำให้เกิดการกระตุ้นให้ชุมชนตระหนักและเห็นถึงความสำคัญของทรัพยากรปูแสม และมุ่งเน้นให้ชุมชนบ้านปากน้ำปากพญาเป็นต้นแบบและแหล่งการเรียนรู้ของเยาวชนและผู้สนใจในการอนุรักษ์ปูแสมในอนาคต